Ο Περιφερειάρχης Κ. Αγοραστός από το Μοναστήρι των Αγ. Θεοδώρων Ραψάνης: Ανοίγουμε δρόμους για τη διάσωση της ιστορίας μας

Ένα σημαντικό βυζαντινό μνημείο όχι απλά του Θεσσαλικού χώρου αλλά της Ελλάδας και των Βαλκανίων η ιερά μονή Αγίων Θεοδώρων Ραψάνης μετά από το έμπρακτο ενδιαφέρον της Περιφέρειας Θεσσαλίας, του Δήμου Τεμπών αλλά και της τοπικής κοινωνίας της Ραψάνης μέσω του Μορφωτικού Συλλόγου, του Συλλόγου Γυναικών και της Τοπικής Κοινότητας αναδεικνύεται. Με την χθεσινή εκδήλωση αλλά και με άλλες που προηγήθηκαν δίνεται πλέον η δυνατότητα να γνωρίζει ο κόσμος την ιστορία του μοναστηριού και να δει από κοντά τις μοναδικές τοιχογραφίες του.

Χθες το πρωί μετά τη θεία λειτουργία ακολούθησε στο προαύλιο του ναού αρτοκλασία από τον π. Κυπριανό και μετά οι χαιρετισμοί.

«Πρέπει να κοιτάξουμε βαθιά μέσα στην ψυχή μας για να βρούμε τα κατάλληλα εργαλεία της δημιουργίας και της παραγωγής, της συνεργασίας και της συνέργειας της πίστης και της αγάπης». Με αυτή τη φράση ξεκίνησε τον χαιρετισμό του χθες στους Αγίους Θεοδώρους Ραψάνης ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας κ. Κώστας Αγοραστός. Ο κ. Αγοραστός σημείωσε επίσης σε ότι αφορά στην Περιφέρεια Θεσσαλίας: «Εμείς ανοίγουμε δρόμους δημιουργίας και συνεργασίας και καλούμε όλους να τους περπατήσουν. Οι Άγιοι Θεόδωροι είναι ένα μνημείο που πρέπει να σωθεί, γιατί αυτή είναι η ιστορία μας, η δύναμή μας. Σε άλλες περασμένες εποχές που υπήρχε ανέχεια και φτώχεια στην Ελλάδα κάναμε θαύματα. Σήμερα στη νεότερη Ελλάδα της τεχνολογίας και της ευημερίας ζούμε δράματα», κατέληξε ο κ. Αγοραστός

Στον χαιρετισμό του ο δήμαρχος Τεμπών κ. Κώστας Κολλάτος αναφέρθηκε στην προσπάθεια της Περιφέρειας και του περιφερειάρχη κ. Κώστα Αγοραστού για τη διάσωση των μνημείων του τόπου μας και τη ανάδειξη της κληρονομιάς μας καθώς και συγκεκριμένα για τους Αγίους Θεοδώρους για τη χρηματοδότηση για την ανακατασκευή της στέγης. Και ο κ. Κολλάτος κατέληξε: «Ως δημοτική αρχή Τεμπών στηρίζουμε κάθε θετική προσπάθεια στον τόπο μας».

Νωρίτερα στον χαιρετισμό της η πρόεδρος του Μορφωτικού Συλλόγου Ραψάνης κ. Πόπη Γαζέτα δήλωσε δικαιωμένη για το γεγονός ότι οι προσπάθειες χρόνων παίρνουν σάρκα και οστά. Ευχαρίστησε τον περιφερειάρχη Θεσσαλίας κ. Κώστα Αγοραστό για την έγκριση των 60.000 ευρώ για τη συντήρηση και ανακατασκευή της στέγης ένα έργο που είναι η αρχή για την προστασία του μοναστηριού και τη διατήρηση των τοιχογραφιών. Ευχαρίστησε επίσης τον δήμαρχο Τεμπών κ. Κώστα Κολλάτο καθώς και την προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λάρισας κ. Σταυρούλα Σδρόλια.

Η ΞΕΝΑΓΗΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ κ. ΣΤ. ΣΔΡΟΛΙΑ

Αμέσως μετά η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λάρισας κ. Σταυρούλα Σδρόλια η οποία αφιέρωσε πάρα πολύ χρόνο και παρουσίασε μια εμπεριστατωμένη επιστημονικά και ιστορικά εργασία συνδυάζοντας την προστασία του μνημείου και την ανάδειξή του με το γεγονός ότι έφερε αυτά τα στοιχεία στους πολίτες. Η κ. Σδρόλια ξενάγησε στον χώρο τους παρευρισκόμενους δίνοντας στοιχεία για την καθεμιά επιγραφή ή τοιχογραφία.

Η Μονή των Αγίων Θεοδώρων βρίσκεται σε απόσταση 3 χιλιομέτρων στο νότιο τμήμα της Ραψάνης, μέσα σε πυκνό δάσος βελανιδιάς και κρανιάς, 1200 στρεμμάτων περίπου. Το σημερινό καθολικό κτίστηκε στα 1778 στη θέση παλαιότερου βυζαντινού και τοιχογραφήθηκε την ίδια περίοδο από ζωγράφους με άριστη θεολογική και καλλιτεχνική κατάρτιση, οι οποίοι ακολούθησαν την παράδοση αλλά παράλληλα υιοθέτησαν και νεωτερικά στοιχεία. Το αρχιτεκτόνημα καθώς και οι τοιχογραφίες του με το πλούσιο εικονογραφικό πρόγραμμα, σχεδόν άγνωστα στο ευρύτερο κοινό, εντυπωσιάζουν τον επισκέπτη και γίνονται αδιάψευστοι μάρτυρες της οικονομικής ακμής της Ραψάνης τις τελευταίες δεκαετίες του 18ου αι.

Σύμφωνα με στοιχεία από την παρουσίαση της κ. Σδρόλια, το καθολικό της Μονής των Αγίων Θεοδώρων είναι ναός του σταυροειδούς εγγεγραμμένου μονόκλιτου τύπου, με χαμηλό τυφλό τρούλο και πλάγιους χορούς. Στα δυτικά φέρει νάρθηκα καμαροσκέπαστο. Το σύνολο καλύπτεται με ενιαία πλακοσκεπή στέγη, όπως είναι συνηθισμένο στα καθολικά του18ου αιώνα.

Το μοναστήρι περιβαλλόταν από ισχυρό περίβολο, πολυγωνικού σχήματος, με την πύλη στη νότια πλευρά και τα κελλιά στη βόρεια, ενώ στα δυτικά βρισκόταν η τράπεζα και το μαγκιπείο (αρτοποιείο) με τον συνεχόμενο φούρνο. Τα κελιά ήταν, ισόγεια με υπόγειους χώρους και ξύλινη στοά στην πρόσοψη.

Δεν είναι γνωστός ο αρχικός χρόνος ίδρυσης της μονής, θεωρείται όμως πολύ πιθανή η ύπαρξή της την παλαιολόγεια περίοδο, σύμφωνα με τα ευρήματα που προέκυψαν κατά την επισκευή του μνημείου από την αρχαιολογική υπηρεσία το1971-72.

Για την ιστορική παρουσία της μονής επίσης τα στοιχεία είναι λιγοστά και σχεδόν περιορίζονται στις πληροφορίες των κτητορικών επιγραφών του ναού. Είναι γνωστή μόνον η παρουσία του μοναχού-βιβλιοδέτη Διονυσίου το 1778, που δεν αποκλείεται να είναι ο ίδιος με τον αναφερόμενο στην κτητορική επιγραφή της μονής.

Το σημερινό καθολικό κτίσθηκε το 1778, όπως μαρτυρεί η κτητορική επιγραφή στον κυρίως ναός και τοιχογραφήθηκε την ίδια περίοδο από τον ιερομόναχο Δαμιανό και τον συνεργάτη του Ιωάννη, οι οποίοι αναφέρονται στην επιγραφή του νάρθηκα.

 Ως προς τους λόγους της επιλογής της αφιέρωσης του ναού στους αγίους Θεοδώρους, που θα πρέπει να αποδοθεί στην παλαιολόγεια περίοδο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι την εποχή αυτή διαδίδεται η τιμή των δύο αγίων στη Μακεδονία με γνωστότερο τον ναό των Σερρών, ο οποίος, αν και προϋπήρχε, αφιερώθηκε στους δύο αγίους μετά τη θαυματουργή επέμβασή τους για τη σωτηρία του Μελενίκου το 1255, την εποχή του αυτοκράτορα Θεόδωρου Λάσκαρη.

Σε μία τόσο σημαντική περιοχή, στην αρχή της Κοιλάδας των Τεμπών και στα σύνορα με τη Μακεδονία, την ταραγμένη περίοδο του 14ου αιώνα, η αποτρεπτική δύναμη των δύο στρατιωτικών αγίων φαίνεται ότι λειτουργούσε συμβολικά για τους πιστούς. Την ίδια ενίσχυση φαίνεται ότι επιδίωκαν και οι πιστοί του 18ου αιώνα, και ειδικά ο λόγιος επίσκοπος Πλαταμώνος Διονύσιος, ο οποίος πρωτοστάτησε στην επανέγερση του ναού εκ βάθρων και ίσως σχετίζεται επίσης με την εικονογράφηση του βίου.

Καταλήγοντας η κ. Σδρόλια σημειώνει ότι οι εκκλησίες της Ραψάνης αντανακλούν την μεγάλη ανάπτυξη του ιστορικού οικισμού τούς προηγούμενους αιώνες, με κορύφωση στον 18ο, όταν περιγράφεται ως η «πλέον λαμπροτάτη και η ως επί το πλείστον εμπορεύουσα και υφαντουργούσα πόλις του Ολύμπου όρους».

Από την εποχή αυτή διασώθηκε ακέραιο το καθολικό της Μονής των Αγίων Θεοδώρων, ως αδιάψευστος μάρτυρας της ακμής της οικονομικής και καλλιτεχνικής δραστηριότητας, που χαρακτηρίζει τα εμπορικά κέντρα του Κάτω Ολύμπου και του Κισσάβου και αξίζει να συντηρηθεί και να προβληθεί στο ευρύτερο κοινό.

Στην θεία λειτουργία και την εκδήλωση παρευρέθηκαν μεταξύ άλλων οι βουλευτές κ. Μάξιμος Χαρακόπουλος και Χρήστος Κέλλας, αντιπεριφερειάρχης Θεσσαλίας κ. Αθανάσιος Παιδής, ο διοικητής του Α.Τ. Ραψάνης κ. Σταύρος Ευαγγελίδης, ο περιφερειακός σύμβουλος κ. Νίκος Πουτσιάκας ο αντιδήμαρχος Λαρισαίων κ. Πάνος Σάπκας, ο αντιδήμαρχος Τεμπών κ. Αχιλλέας Διψάνας, ο αντιπρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Λάρισας κ. Τρύφων Τσάτσαρης, ο διευθυντής τεχνικών υπηρεσιών της Περιφέρειας Θεσσαλίας κ. Χρ. Λυτροκάπης, δημοτικοί και τοπικοί σύμβουλοι, πρόεδροι τοπικών κοινοτήτων, εκπρόσωποι φορέων και πλήθος κόσμου.

Τον συντονισμό της εκδήλωσης είχε με άψογο τρόπο η βιβλιοθηκονόμος Ραψάνης κ. Χάιδω Πανταζή.

Ο κ. ΙΓΝΑΤΙΟΣ

* Στο μεταξύ ο σεβασμιότατος Μητροπολίτης Λαρίσης και Τυρνάβου κ. Ιγνάτιος  έκανε τη σχετική δήλωση ευχαριστώντας τον κ. Αγοραστό για την πρωτοβουλία του να εξασφαλίσει ένα σημαντικό κονδύλι για την αποκατάσταση της στέγης της Ιεράς Μονής των Αγίων Θεοδώρων στην ορεινή Ραψάνη: «Ευχαριστούμε τον Περιφερειάρχη Θεσσαλίας κ. Κωνσταντίνο Αγοραστό για την τόσο σημαντική και άμεση βοήθεια του, ούτως ώστε η Ιερά Μονή των Αγίων Θεοδώρων, το καύχημα όλων των κατοίκων της Ραψάνης, να συνεχίσει την εύρυθμη λειτουργία της. Το πρόβλημα ήταν χρόνιο και οι λύσεις τις οποίες προσπαθούσαμε κάθε φορά να βρούμε απέβαιναν άκαρπες. Απευθυνθήκαμε στον κ. Περιφερειάχη, εκθέτοντάς του το πρόβλημα και εκείνος άμεσα ανταποκρίθηκε στο αίτημά μας. Τον ευχαριστούμε για πολλοστή φορά και ευχόμασθε οι Άγιοι Θεόδωροι να τον σκεπάζουν και να τον περιφρουρούν!»

ΡΑΨΑΝΗ

Του Κώστα Τσόλα (από δημοσίευση στην εφημερίδα Ελευθερία)