Ο Μορφωτικός Σύλλογος Ραψάνης σε συνεργασία με τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Ραψάνης διοργάνωσαν στο «Χατζηγιάννειο» » Πνευμαικό Κέντρο την Τετάρτη 5 Νοεμβρίου 2014 έκδήλωση με τα εξής θέματα:
1.«Οι εκκλησίες της Ραψάνης και η Ιερά Μονή των Αγίων Θεοδώρων». Το θέμα ανέπτυξε η Σταυρούλα Σδρόλια, προϊσταμένη της ΙΖ’ Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων του νομού Λάρισας.
2.Η φιλόλογος Ευαγγελία Βλαχοστέργιου – Τσιρονίκου παρουσίασε τη μελέτη του Θανάση Δουμακή «Τα τοπωνύμια της Ραψάνης», ανάτυπο από τον τόμο 66 του περιοδικού Θεσσαλικό Ημερολόγιο.
Σκοπός της εκδήλωσης ήταν ανάδειξη των χριστιανικών μνημείων της Ραψάνης και ιδιαίτερα της ιστορικής Μονής των Αγίων Θεοδώρων, προκειμένου το μνημείο να ενταχθεί σε πρόγραμμα συντήρησης και διάσωσης των τοιχογραφιών.
Την εκδήλωση χαιρέτησε ο σεβασμιότατος μητροπολίτης κ. Ιγνάτιος, ο οποίος τόνισε την ανάγκη να συντηρηθούν οι εκκλησίες της Ραψάνης και υποσχέθηκε άμεση στήριξη στην προσπάθεια που ανέλαβε να φέρει σε πέρας ο Μορφωτικός Σύλλογος Ραψάνης. Ακολούθως πήρε τον λόγο ο δήμαρχος Τεμπών Κώστας Κολλάτος ο οποίος τόνισε τη σημασία της συντήρησης ιστορικών- εκκλησιαστικών μνημείων της περιοχής καθώς αυτά συντελούν στην ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού.
Ο πρόεδρος του Μορφωτικού Συλλόγου Ραψάνης Θανάσης Δουμακής χαιρέτησε την εκδήλωση και τόνισε τα εξής:
Κυρίες και κύριοι,
Αισθάνομαι σήμερα βαθιά ικανοποίηση για την πραγματοποίηση της παρούσας εκδήλωσης και για τούτο ευχαριστώ όλους τους Ραψανιώτες, αλλά και τους φίλους της Ραψάνης, που βρίσκονται σήμερα μαζί μας. Σκοπός μας είναι να αναδείξουμε τα χριστιανικά μνημεία της ιστορικής κοινότητας και να συμβάλουμε στη διάσωσή τους από τη φθορά του χρόνου. Από την άλλη πλευρά οι εκκλησίες και τα μοναστήρια της Ραψάνης, επειδή συνδέονται άμεσα με την ιστορία της και το πολιτιστικό της παρελθόν, συμβάλλουν στην ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού της περιοχής μας. Πρόκειται για τις γνωστές μας εκκλησίες: του Αγίου Αθανασίου (1831), της Κοίμησης της Θεοτόκου (1858), του Ιωάννη του Προδρόμου (1544) και τα υπόλοιπα ξωκκλήσια, που κείνται στην περιφέρεια του οικισμού. Συνολικός αριθμός 22.
Ανάμεσα τους, όμως, ξεχωρίζει το μοναστήρι των Αγίων Θεοδώρων. Κτισμένο στην απέναντι πλαγιά του οικισμού, μέσα στο πυκνόφυτο δάσος, το οποίο, όπως αναφέρει η τοπική προφορική παράδοση, προστατεύει ο άγιος Θεόδωρος. Πρόκειται για ένα μνημείο του 18ου αιώνα, ξεχωριστό στη θρησκευτική συνείδηση των κατοίκων της Ραψάνης, με τοιχογραφίες ιδιαίτερης αισθητικής αντίληψης, όπως θα μας εξηγήσει η κ. Σταυρούλα Σδρόλια, την οποία και ευχαριστούμε για την σημερινή της ομιλία. Δυστυχώς, όμως, οι τοιχογραφίες αυτές, λόγω της υγρασίας, καταρρέουν, και αν δεν υπάρξει άμεση παρέμβαση, σε λίγο καιρό θα καταστραφούν. Σήμερα είμαστε στην ευχάριστη θέση να σας ανακοινώσουμε ότι οι απαραίτητες μελέτες, προκειμένου να ενταχθεί το μνημείο σε κάποιο πρόγραμμα του ΕΣΠΑ, είναι έτοιμες. Η 7η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων της πόλης από καιρό φρόντισε να ετοιμάσει τη μελέτη συντήρησης των τοιχογραφιών, ενώ πρόσφατα, με πρωτοβουλία του Συλλόγου μας, ετοιμάστηκε και η μελέτη αποκατάστασης του καθολικού. Εμείς λοιπόν κάναμε το καθήκον μας. Ελπίζουμε ότι και η πολιτεία από την πλευρά της θα πράξει το δικό της.
Κλείνοντας θέλω να ευχαριστήσω και από τη θέση αυτή τον σεβασμιότατο μητροπολίτη κ. Ιγνάτιο για το ενδιαφέρον που επιδεικνύει προκειμένου να σωθεί το μνημείο και για την εν γένει βοήθειά του. Ακόμη την 7η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και συγκεκριμένα την προϊσταμένη κ. Σταυρούλα Σδρόλια και την πολιτικό μηχανικό κ. Αικατερίνη Πλασταρά για το ενδιαφέρον τους να προωθήσουν τη μελέτη στο ΚΑΣ, ώστε να λάβει αυτή την τελική έγκριση.
Η Ευαγγελία Βλαχοστέργιου Μ μέλος του Δ.Σ
Με αφορμή την παρουσίαση της μελέτης του Αθανασίου Δουμακή για τα τοπωνύμια της Ραψάνης, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Θεσσαλικό
Ημερολόγιο», στο τεύχος 66 του 2014, επιχειρήσαμε να διερευνήσουμε τα παρακάτω ερωτήματα:
Γιατί να με ενδιαφέρει το τοπωνύμιο του χωριού μου;
Ποια ανάγκη το γεννά;
Πως κάνει το ονομάτισμα ο άνθρωπος;
Που και πως θα τα εντοπίσω; Που είναι καταγεγραμμένα;
Ποια η σημασία ενός καταλόγου των μικροτοπωνυμίων του χωριού;
Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι όπως δίνουμε ένα όνομα στο κάθε πρόσωπο για να το ξεχωρίζουμε από τ ́ άλλα, έτσι και ο κάθε τόπος, για τον ίδιο λόγο πρέπει να έχει ένα ξεχωριστό όνομα. Έτσι γεννιούνται τα τοπωνύμια, τα οποία είναι μια ανεξάντλητη δεξαμενή πληροφοριών για την Ιστορία, τη Γεωγραφία, τη Γεωλογία, τη Λαογραφία, την Ετυμολογία, τη Γλώσσα….. Τα τοπωνύμια βοηθούν στη διαλεύκανση της χρονολόγησης για την εγκατάσταση των κατοίκων, την ιστορική διαδρομή τους, ιδιαίτερα, όταν δεν διαθέτουμε αντίστοιχες γραπτές μαρτυρίες, διαφωτίζουν για την οργάνωση του χώρου και τις παραγωγικές δραστηριότητες του παρελθόντος, συνθέτουν, όπως το παζλ, κομμάτι-κομμάτι τα ιστορικά δρώμενα στον τόπο. Παράλληλα είναι ο αδιάψευστος μάρτυρας της σοφίας και της ακρίβειας με την οποία οι κάτοικοι παρατηρούν τον τόπο και δημιουργούν το τοπωνύμιο. Η θεϊκή παρουσία είναι επίσης ένας από τους καθοριστικούς παράγοντες για την οργάνωση του χώρου. Τα τοπωνύμια που αφορούν τις εκκλησίες, τα εξωκλήσια και τα μοναστήρια, δείχνουν ότι ο οποιοσδήποτε άγιος δεν πάει σ’ οποιονδήποτε τόπο γιατί η επιλογή της θέσης υπαγορεύεται από αρχαίους κανόνες, καταγραμμένους στο υποσυνείδητο των ανθρώπων. Η έρευνα των τοπωνυμίων επιβεβαιώνει την άποψη του Fernand Braudel ότι «ένας πολιτισμός είναι πρώτα από όλα ένας χώρος», ενώ παραμένει ανοικτή, προκαλώντας τους ειδικούς ερευνητές και όχι μόνον. Πιστεύω ότι είναι επίσης μια πρόκληση και πρόσκληση για τη μαθητική και εκπαιδευτική κοινότητα του Δήμου Τεμπών, στο πλαίσιο της Τοπικής Ιστορίας.
Βλαχοστέργιου Ευαγγελία, φιλόλογος, μέλος του Δ.Σ του Μορφωτικού Συλλόγου Ραψάνης.
