Δελτίο Τύπου – 4o Ιστορικό Συνέδριο «Ψηφίδες Ιστορίας»

Παρά το πολύ δύσκολο διήμερο λόγω των ιδιαίτερα υψηλών θερμοκρασιών, το 4ο Ιστορικό Συνέδριο Ραψάνης ολοκληρώθηκε με επιτυχία. Στον χώρο του Δημοτικού Σχολείου Ραψάνης παραβρέθηκαν ο Δήμαρχος Τεμπών, κ. Γεώργιος Μανώλης, ο επικεφαλής της Μείζονος Αντιπολίτευσης του Δήμου Τεμπών κ. Κωνσταντίνος Κολλάτος, η επικεφαλής της Ελάσσονος Αντιπολίτευσης του Δήμου Τεμπών,  κα. Μαρία Κωστή, ο Πρόεδρος της Κοινότητας Ραψάνης, κ. Δημήτρης Ζήλος, ο Κοινοτικός Σύμβουλος κ. Νικόλαος Κλαδίσιος, οι υποψήφιοι Περιφερειακοί Σύμβουλοι κ.κ. Χρήστος Βαλάσης και Γεώργιος Καρανίκας, η κα. Τένια Αναστασιάδου (Προϊσταμένη Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων και Μουσείων στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Λάρισας), η κα. Έρση Ρουμελιώτη και ο κ. Αλέξανδρος Γεωργίου του Προγράμματος Προαγωγής Αυτοβοήθειας –  «Ξενώνας Ραψάνης», εκπρόσωποι φορέων και συλλόγων, φιλίστορες Ραψανιώτες και φίλοι της Ραψάνης. Σύντομο χαιρετισμό απεύθυναν ο Δήμαρχος κ. Γ. Μανώλης, ο κ. Κ. Κολλάτος, η κα. Μ. Κωστή και ο Πρόεδρος της Ραψάνης κ. Δ. Ζήλος. Όλοι τους εξήραν το έργο του Μορφωτικού Συλλόγου και εξέφρασαν τη διάθεσή τους να σταθούν αρωγοί στις προσπάθειές του για ανάδειξη της τοπικής ιστορίας και του πλούτου της Ραψάνης.  Η συνεργασία του Μορφωτικού Συλλόγου Ραψάνης με τη Δημοτική Βιβλιοθήκη, την Τοπική Κοινότητα και το Δήμο Τεμπών υπήρξε υποδειγματική.

Κατά την πρώτη ημέρα του 4ου Ιστορικού Συνεδρίου, το Σάββατο 15 Ιουλίου, μετά τη σύντομη ομιλία της Προέδρου του Μορφωτικού Συλλόγου Ραψάνης, κ. Καλλιόπης Γαζέτα, παρουσιάστηκαν τέσσερεις εισηγήσεις. Πρώτος ομιλητής ήταν ο  κ. Κώστας Σπανός, εκδότης του Θεσσαλικού Ημερολογίου, ο οποίος  παρουσίασε τις οικογένειες της Ραψάνης, την ηλικία των μελών τους, τη φορολογία τους και τα επαγγέλματά τους μέσα από τη μελέτη των οθωμανικών αρχείων με βάση την απογραφή που διενεργήθηκε στις 24-6-1846.

Η κα. Ευαγγελία Βλαχοστέργιου μέσα από το Κατάστιχο του Αγίου Αθανασίου (1778-1889) ανέλυσε το κοινοτικό σύστημα αυτοδιοίκησης που είχε καθιερωθεί στα χρόνια της Οθωμανικής κυριαρχίας, εστιάζοντας στις λεπτομερείς καταγραφές των κοινοτικών αρχόντων, οι οποίες ξετυλίγουν  την καθημερινή ζωή  στη Ραψάνη, σε όλες της  τις πτυχές.

Η κα. Χάιδω Πανταζή παρουσίασε τη συλλογή συλλεκτικών βιβλίων αγροτικής θεματολογίας του Συλλόγου  Αγροτοπαίδων Ραψάνης, που ιδρύθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1950.  Πρόκειται για βιβλία συλλεκτικά με πλούσια εικονογράφηση που φυλάσσονται στη Δημοτική Βιβλιοθήκη ως ειδική συλλογή, μέσα από τα οποία  παρουσιάστηκαν η θεματολογία του κατεχόμενου υλικού, η εκπαίδευση των παιδιών σε νέες καλλιέργειες, οι δωρητές του υλικού, η πορεία του συλλόγου και  η αξία της συλλογής για την Βιβλιοθήκη .

Η κα. Ανδρομάχη Τσάτσαρη ζωντάνεψε με τον λόγο της το δημοτικό σχολείο Ραψάνης μέσα από τις προσωπικές ενθυμήσεις της, όπως το έζησε από το 1975 έως το 1986, εστιάζοντας στην εκπαίδευση κατά τη δεκαετία αυτή στο χωριό, τη σχολική ζωή, τις εκδηλώσεις, τη φωτιά που το κατάστρεψε, την επαναλειτουργία του, τη φθίνουσα  μαθητική κοινότητα  και άλλα γεγονότα που σημάδεψαν τη σχολική ζωή κατά την περίοδο αυτή.

Με αυτή την ιδιαίτερη προσωπική μαρτυρία έκλεισε η βραδιά και δόθηκε το ραντεβού για τη συνέχεια το πρωί της Κυριακής.

Την Κυριακή 16 Ιουλίου το πρωί λοιπόν, η Αρχιτέκτονας Μηχανικός  κα. Ευαγγελία Φράντζιου, έχοντας μελετήσει την τοπική ιστορία και την ιστορία του κρασιού, παρουσίασε την πρόταση για τη   δημιουργία ενός οινικού κέντρου. Ένα κτίριο που θα λειτουργεί ως οινοποιείο και παράλληλα ως χώρος συνάντησης ατόμων που αγαπούν το κρασί, με διαμορφωμένο χώρο εκθέσεων, με αίθουσα ομιλιών για διοργάνωση ενημερώσεων/σεμιναρίων και εναρμονισμένο με την αρχιτεκτονική των κατοικιών του χωριού, καθώς θα διαθέτει δίρριχτη στέγη και υπόσκαφο χώρο παλαίωσης, σαν το παλιό γνωστό ραψανιώτικο «κατώι» με τον νότιο προσανατολισμό που έχουν οι παραδοσιακές κατοικίες του χωριού. Στο ίδιο οικόπεδο θα υπάρχει η δυνατότητα φιλοξενίας επισκεπτών σε ειδικά διαμορφωμένες κατοικίες με δίρριχτες στέγες και σοφίτα, υπόγειο κελάρι, και θέα στον Κίσσαβο και στον Θερμαϊκό κόλπο ως στην Χαλκιδική, τις μέρες με ηλιοφάνεια. Μια παρουσίαση με το βλέμμα στο μέλλον της Ραψάνης, ταιριαστή με ιδέες και δράσεις που βρίσκουν χώρο και αναπτύσσονται αυτή την περίοδο στη Ραψάνη.

Στη συνέχεια, ο κ. Δημήτριος Μπάρμπας έφερε στο φως ένα υπόμνημα προς τον «εκλαμπρότατον» Μουσιού Λογκουάρτ, Πρόξενο της Μ. Βρεταννίας στη Λάρισα, το οποίο γράφτηκε τον Ιούνη του 1881 και στο οποίο παρουσιάζεται η «ανυπόφορος» κατάστασις, διά τους άρχοντας κυρίως της Ραψάνης, εκ της παρουσίας του τρομερού Τούρκου «γιούσμπαση» (εκατοντάρχου)  «Μεμέταγα» και ζητείται η  μεσολάβηση  του Προξένου προκειμένου να ανακουφιστεί η κοινότητα.

Ο κ. Ευάγγελος Παπαθανασίου με βάση τις ιστορικές πηγές για την Μονή Μεταμορφώσεως του Χριστού (Αγίας Σωτήρας), που υπάρχουν από το έτος 1790 και εξής, παρουσίασε τις σχέσεις της Μονής με τη Μονή Σπαρμού Ολύμπου, την ανακαίνιση του καθολικού και των κελίων της στα 1868 από τον ηγούμενο Γρηγόριο Χριστοδούλου και την ίδρυση Ορφανοτροφείου σε αυτή. Επίσης αναφέρθηκε στην απώλεια της περιουσίας της τα 1881, λόγω κακοδιαχείρισης, στην υπαγωγή της ως Μετόχι στην Μονή Οικονομείου στο Τζάγεζι, καθώς και στην ερήμωσή της από τα 1907 και εξής που δεν απογράφεται πλέον κανείς σε αυτήν, είτε μοναχός, ή υπηρέτης και υπάγεται ως «βακούφι» στην Επιτροπεία του Ιερού Ναού Αγίου Αθανασίου Ραψάνης.

Ο κ. Γιάννης Φασούλας μέσα από τα πρακτικά των συνεδριάσεων των κοινοτικών συμβουλίων από το 1951 έως το 1964, αναφέρθηκε στις θητείες των τριών πρώτων, μετά τον Εμφύλιο, Κοινοτικών Συμβουλίων με κυρίαρχη την παρουσία του προέδρου Χρήστου Βλαχοστέργιου, ο οποίος διετέλεσε πρόεδρος της κοινότητας πάνω από 10 χρόνια, καθώς και των  άλλων προέδρων  στην περίοδο αυτή, του Αντώνη Ζήλου (1952-1954), του Γεωργούλη Βαλάση (1957) και του Γιώργου Δρογγούλα (1964). Εστίασε  στο νομοθετικό πλαίσιο της εποχής, στα κύρια χαρακτηριστικά των συνεδριάσεων, στις προσόδους της κοινότητας, στα κοινοτικά έργα, στις λογοδοσίες των κοινοτικών αρχών καθώς και στις πλέον σημαντικές ή χαρακτηριστικές αποφάσεις.

Ο κ. Θωμάς Ψύρρας ανέδειξε τη χαρακτηριστική περίπτωση ενός ραψανιώτη νεαρού λογίου που ριζοσπαστικοποιείται γλωσσικά παρά την αντίθετη ατμόσφαιρα των φοιτητικών κύκλων της εποχής. Πρόκειται για τον νεαρό Δημοστένη Ζήλο (Σπήλιος Άνθιας) που εντάσσεται στον κύκλο του περιοδικού “Νουμάς”, το οποίο θα γίνει όργανο του πιο μαχητικού ψυχαρικού δημοτικισμού. Με το ψευδώνυμο Σπήλιος Άνθιας θα δημοσιεύσει την περίοδο 1905-1906 πέντε “θεσσαλικά” διηγήματα νατουραλιστικής γραφής στα οποία θα αναδείξει την τοπική λαϊκή γλώσσα του χωριού του και τα ήθη των χωρικών της Θεσσαλίας. Με το όνομα του θα δημοσιεύσει 64 κείμενα από τη συλλογή του “Τραγούδια του Ολύμπου” με δημοτικά τραγούδια της περιοχής της Ραψάνης καθώς και κάποια πεζά κείμενα που καταγράφουν τοπικές παραδόσεις και δοξασίες.

Τέλος, ο κ. Παύλος Λάλος εστίασε στις προφορικές καταγραφές που αφορούν τη μουσική παράδοση, παρουσιάζοντας 11 τραγούδια, τα οποία ηχογραφήθηκαν μεταξύ 2007- 2008 από ντόπιους κατοίκους και δεν περιλαμβάνονται στον ψηφιακό δίσκο CD «Ραψανιώτικα» που έκανε σε στούντιο ηχογραφήσεων ο Μορφωτικός Σύλλογος Ραψάνης. Ανέλυσε τους  στίχους και τη μουσική, με ιδιαίτερη αναφορά στις καντάδες που συναντούμε στη Ραψάνη.

Μετά το πέρας των εργασιών του συνεδρίου και αφού υπήρξε μια σύντομη συζήτηση, ο Μορφωτικός Σύλλογος προχώρησε στη βράβευση δέκα προσώπων που πρόσφεραν για το Μοναστήρι των Αγίων Θεοδώρων και στον Σύλλογο και το έργο του.

Συγκεκριμένα, εις μνήμην του Αποστόλη Αλευρά δόθηκε μια τιμητική πλακέτα από τον Δήμαρχο Τεμπών στην κα. Κατερίνα Αλευρά σε μια συγκινητική στιγμή, και τιμής ένεκεν δόθηκαν τιμητικές πλακέτες  στους κ.κ. Ηλία Γιαννούκα, Κωνσταντίνο Παπακώστα,  την Οικογένεια Ιωάννη Τράντου, την Οικογένεια Αθανασίου Κουτσούκη, την κα. Καλλιόπη Χρυσοχόου και τον κ. Δημήτριο Μήτσιου για την ανιδιοτελή προσφορά τους στο έργο της αποκατάστασης την Μονής των Αγίων Θεοδώρων. Για την ηθική στήριξη και την υλική προσφορά του στον Μορφωτικό Σύλλογο τιμήθηκε ο Πρόεδρος της Κοινότητας Ραψάνης κ. Δημήτρης Ζήλος, και για την ανιδιοτελή προσφορά τους στο έργο του Συλλόγου η κα. Δέσποινα Βλαχοστέργιου-Βασβατέκη και ο κ. Δημήτριος Κουραμάς.

Ακολούθησε γεύμα – προσφορά του Συλλόγου – για τους ομιλητές κάτω από τα δροσερά πλατάνια της πλατείας.

 Ο Μορφωτικός Σύλλογος Ραψάνης ευχαριστεί από καρδιάς όλες και όλους που τίμησαν τον Σύλλογο, το πολύμορφο έργο και την προσφορά του με την παρουσία τους, τα λόγια, την ηθική και υλική στήριξη και τις πράξεις τους. Ευελπιστούμε ότι θα συνεχίσουμε με ανάλογες δράσεις έχοντας  ως στόχο να μαθαίνουμε ολοένα και περισσότερα πράγματα για το παρελθόν της Ραψάνης και παράλληλα να θέτουμε ρεαλιστικούς στόχους για το μέλλον της. Η στήριξη όλων δίνει δύναμη στον Μορφωτικό Σύλλογο Ραψάνης ώστε να προβάλλεται και να αναδεικνύεται το όμορφο χωριό όλων μας, η Ραψάνη, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και μέσα από συνέργειες και καλή συνεννόηση.